Szanowni spacerowicze, bywalcy naszych lasów.

Począwszy od 2015 r. stan zdrowotny lasów w Nadleśnictwie Legnica ulega znacznemu osłabieniu. Objawy zamierania drzew w pierwszej kolejności obserwowano na gatunkach iglastych, takich jak sosna zwyczajna i świerk pospolity. Przejawiało się to przebarwianiem koron drzew na kolor szaro-zielony oraz znaczną redukcja aparatu asymilacyjnego. Chore drzewa nie były w stanie obronić się przed opanowaniem przez szkodniki wtórne. Dodatkowo, jak wykazały przeprowadzone liczne wizje terenowe (w tym z udziałem specjalistów i naukowców), drzewostany iglaste zasiedlane były przez grzyba Sphaeropsis sapinea powodującego zamieranie wierzchołków pędów sosny oraz jemiołą. Decydującymi powodami osłabienia drzewostanów była jednak trwająca susza hydrologiczna, której towarzyszyły ekstremalnie wysokie temperatury oraz znikoma ilość opadów atmosferycznych, połączona z brakiem pokrywy śnieżnej w okresie zimowym. Działania leśników skoncentrowane były na zahamowaniu rozpadu drzewostanów iglastych i ograniczeniu rozwoju szkodników owadzich. Wówczas drzewostany położone w bezpośrednim sąsiedztwie Odry wykazały się stabilnością i znikomymi oznakami osłabienia.

 W IV kwartale 2019 r. sytuacja zaczęła ulegać radykalnej zmianie  i oznaki osłabienia zaczęły wykazywać drzewostany dębowe. W dalszym ciągu spadający poziom wód gruntowych, budowa stopnia wodnego Malczyce oraz ekstremalnie wysokie temperatury w okresie letnim przyczyniły się do zamierania drzewostanów łęgowych zlokalizowanych pomiędzy wałami powodziowymi a rzeką Odrą.  Osłabione drzewa były zasiedlane przez szkodniki z grupy kambiofagów i ksylofagów, co spowodowało masowe wydzielanie się drzew.

W związku z pogarszającym się stanem sanitarnym, Nadleśnictwo Legnica niezwłocznie rozpoczęło prace mające charakter zabiegów ratowniczych.  Miały one na celu wyszukiwanie i usuwanie drzew z objawami zasiedlenia przez groźne szkodniki wtórne. Prowadzone były one przez służbę terenową w całym pasie nadodrzańskim, od miejscowości Malczyce do miejscowości Dziewin. Celem takich działań jest ochrona zdrowych drzewostanów oraz ograniczanie rozwoju i rozprzestrzeniania się groźnych szkodników wtórnych dębu, takich jak wyrynnik dębowiec, rozwiertek większy, rozwiertek Saxesena, opiętek dębowy, paśniki, rębacze.

W opracowanie ww. zasad postępowania, staraniem Nadleśnictwa Legnica  włączeni zostali m. in. naukowcy posiadający rozległą wiedzę i doświadczenie z dziedziny entomologii. Skutkiem wspólnych prac i wizji terenowych (w tym również pracowników Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu)  powstała „Opinia w zakresie postępowania w drzewostanach dębowych w dolinie Odry ze stanowiskiem kozioroga dębosza (Cerambyx cerdo L.) na przykładzie drzewostanów położonych

w Nadleśnictwach Wołów, Legnica” opracowana przez  prof. UPP dr hab. inż. Andrzeja Mazura oraz  Zasady postępowania na siedliskach przyrodniczych NATURA 2000 w lasach gospodarczych opracowane przez dr Zygmunta Kąckiego z Instytutu Biologii Roślin Uniwersytetu Wrocławskiego.

Stan zdrowotny dębin ulegał dynamicznym zmianom a przeprowadzone wówczas prace inwentaryzacyjne pozwoliły określić szacunkową miąższość drzew osłabionych i zamierających. Niezwłocznie podjęto działania ochronne, które polegały na wycince drzew zasiedlonych przez szkodniki wtórne. Prace prowadzone są głównie poza okresem wegetacyjnym w następujących leśnictwach: Motyczyn, Zaborów
i Mierzowice.

Mając na uwadze obowiązujące zasady postępowania, przed przystąpieniem do cięć sanitarnych, powierzchnie takie podlegają szczegółowej lustracji przez Inżyniera Nadzoru, Leśniczego oraz Podleśniczego. W trakcie tych działań wskazuje się i oznacza drzewa zasiedlone lub potencjalnie zasiedlone przez gatunki objęte ochroną gatunkową. Czynności te są bardzo pracochłonne ale kluczowe dla podtrzymania rozwoju populacji gatunków chronionych. Podczas wizji wyodrębnia się kępy drzew do naturalnego rozpadu, oznacza drzewa dziuplaste. Intencją tych działań jest zminimalizowanie ryzyka wycięcia drzewa zasiedlonego przez gatunki chronione. W dalszym etapie, przed rozpoczęciem prac pozyskaniowych (sanitarnych), sporządzany jest szkic zrębowy, na którym nanosi się wszystkie ustalenia z wizji terenowych. Po sprawdzeniu szkicu przez Inżyniera Nadzoru, zatwierdzany jest on przez Zastępcę Nadleśniczego.

Porządkując stan sanitarny lasu, staramy się nasze działania powiązać ze wskazaniami gospodarczymi ujętymi w obowiązującym Planie Urządzenia Lasu.

Rok 2020 był przełomowy. Rozmiar cięć sanitarnych w Nadleśnictwie Legnica przekroczył 92,6  tys. m³ drewna, z tego 71,4 tys. m³ sosny, 12,5 tys. m³ dęba, 2,7 tys. m³ jesiona, 1,9 tys. m³ świerka i 1,7 tys. m³ brzozy. Wszystkie powierzchnie są sukcesywnie odnawiane gatunkami dopasowanymi do wymagań siedliskowych, a na terenie w okolicy Dziewina w b.r. wprowadzimy nowe pokolenie dębów szypułkowych, lip oraz gatunków biocenotycznych, które zastąpią w przyszłości sędziwe drzewa i zapewnią zachowanie bioróżnorodności w tym kompleksie a jednocześnie są optymalne dla tego siedliska. Dla zapewnienia im ochrony przed presją zwierzyny leśnej, ogrodzimy czasowo te powierzchnie siatką.